Q&A: leerplichtige kinderen op wereldreis, vakantie of verlof buiten de schoolvakanties

Wie droomt er niet van een wereldreis of sabbatical? Velen van ons hebben in hun jongere jaren de wereld rondgereisd. Na de komst van kinderen hebben we dat niet opgegeven. En toen werd je kind 5 jaar en leerplichtig… Wat zijn de mogelijkheden voor een (langdurige) reis met leerplichtige kinderen. Lees mee in deze overzichtelijke Q&A die we onder andere met expert Tessa de Jong van Travelling the Young Ones hebben opgezet.

Wat is leerplicht?

Alle kinderen tussen 5 en 16 jaar die in Nederland wonen zijn leerplichtig. In de Leerplichtwet is vastgelegd dat ouders ervoor moeten zorgen dat hun kinderen bij een school staan ingeschreven en dat zij de school bezoeken. Dit geldt ook voor kinderen met een andere nationaliteit. De leerplicht begint op de 1e dag van de nieuwe maand nadat het kind 5 is geworden. Vanaf dat moment zijn ouders en verzorgers ook strafbaar als zij hun kind thuis houden.

Hoe lang mag een leerplichtig kind mee op reis en weg van school?

Je kunt maximaal 10 dagen buitengewoon verlof aanvragen bij de school van je kind. Hier moet een legitieme reden voor zijn. De interpretatie van deze legitieme reden verschilt gek genoeg per school. Denk bijvoorbeeld aan de volgende redenen:

• een huwelijk van nabije familie
• huwelijksjubilea van ouders en grootouders
• een ‘gewichtige omstandigheid’ (dat bepaalt de school)

Je kunt geen verlof aanvragen voor bijvoorbeeld een regulier familiebezoek in het buitenland. Of vanwege goedkope vliegtickets in het laagseizoen. Dit valt niet onder ‘gewichtige omstandigheden’.

Aan welke eisen moet je voldoen om je kinderen langere tijd uit school te halen?

Je kinderen moeten niet leerplichtig zijn. Dat is het geval wanneer je kind nog geen 5 jaar is of wanneer je kind niet staat ingeschreven in Nederland. Je kunt je kinderen ook voor langere tijd van school halen als je een vrijstelling van de leerplicht hebt verkregen. Daarnaast zijn er soms scholen die samen met ouders aanspraak maken op artikel 41 van de Leerplichtwet. Ze stellen dan een plan op om in het onderwijs te voorzien, wanneer een leerling tijdelijk afwezig is.

Het is handig om te weten dat een school een leerling pas mag uitschrijven van school als de leerling ergens anders is ingeschreven. Zo wil men voorkomen dat leerlingen ‘zoekraken’. Een school mag een leerling wel uitschrijven zonder bewijs van inschrijving op een andere school als de leerling uitgeschreven is uit Nederland. Er is dus een verschil met uitschrijven van school en uitschrijven uit Nederland.

Het is handig om te weten dat een school een leerling pas mag uitschrijven van school als de leerling ergens anders is ingeschreven. Zo wil men voorkomen dat leerlingen ‘zoekraken’.

Wat zijn de mogelijkheden voor thuisonderwijs volgens de Nederlandse wet?

De Leerplichtwet verplicht kinderen vanaf 5 jaar fysiek aanwezig te zijn op school. Thuisonderwijs is volgens de Nederlandse wet dan ook niet toegestaan. Er kan een uitzondering worden gemaakt wanneer een kind psychisch of lichamelijk niet in staat is om mee te draaien op een reguliere school of wanneer er geen school van levensbeschouwelijke richting voor handen is die aansluit bij de geloofsovertuiging van het gezin.

Hebben kinderen recht op een aantal snipperdagen per jaar?

Het is een misverstand dat kinderen recht hebben op een of meer baal- of snipperdagen. Ook ouders die hun kinderen toestaan ‘schoolziek’ te zijn, overtreden daarmee de Leerplichtwet en zijn strafbaar. Directeuren kunnen elke dag van ongeoorloofd verzuim melden aan de leerplichtambtenaar. Vanaf 3 dagen verzuim is een schooldirecteur in het basis- en voortgezet onderwijs dit zelfs verplicht te melden.

Wat is een gunstige periode in het schooljaar om op reis te gaan?

Als je puur kijkt naar de inhoud van het onderwijs (en dus niet de locatie waar je naartoe wilt reizen), dan is het laatste gedeelte van het schooljaar het meest geschikte om te missen. De druk van het onderwijsprogramma is dan minder hoog. Aan het begin van het schooljaar wordt een klas gevormd. Ook als de klas gelijk blijft, vindt er weer een nieuwe groepsvorming plaats in een klas na een zomervakantie.

Onderwijsinhoudelijk worden veel dingen opgefrist en al snel begint het onderwijsprogramma van dat schooljaar te lopen. Als een school een leerlingvolgsysteem (LVS) heeft van bijvoorbeeld CITO, dan vindt halverwege een schooljaar een toetsronde plaats met daaropvolgend het analyseren waar kinderen behoefte aan hebben. Vanaf ongeveer de meivakantie wordt er uiteraard nog steeds nieuwe leerstof aangeboden, maar het zwaartepunt ligt meer in de periode oktober tot april.

Heeft het uitschrijven gevolgen voor bijvoorbeeld de AOW of iets anders?

Dat kan, maar het is afhankelijk van de tijd die je uitgeschreven bent en of je in het buitenland gaat werken. De AOW-opbouw gaat op jaarbasis. Kom je binnen een jaar terug, dan bouw je AOW op als je uitgeschreven bent binnen een kalenderjaar en je niet in het buitenland werkt. Het is dus een beetje afhankelijk van je persoonlijke situatie.

Je kunt bij de SVB (red. Sociale Verzekeringsbank) informatie vragen en het is mogelijk om je zelf vrijwillig te laten verzekeren voor de AOW als dit niet gebeurt door een tijdelijk vertrek naar het buitenland.

Moet je een leerplichtig kind uitschrijven als je voor langere tijd wilt reizen, of zijn er ook andere manieren?

Als een kind 5 jaar of ouder is, dan is het in Nederland leerplichtig en dat betekent dat er schoolplicht is. Je kind moet een school bezoeken. Als je je uitschrijft, vervalt dit. Als je dat niet wilt, dan zijn er wel andere mogelijkheden. Je kunt bij de leerplichtambtenaar een vrijstelling vragen, het liefst voor je kind de leerplichtige leeftijd bereikt. Je zult met een goede motivatie en onderbouwing moeten komen om deze vrijstelling te krijgen en je zult deze jaarlijks opnieuw moeten aanvragen.

Daarnaast kun je een tijdelijke vrijstelling krijgen als je van plan bent je kind in te schrijven op een school in het buitenland, waarvan je ook een bewijs van inschrijving zult moeten laten zien. Soms wil een leerplichtambtenaar naderhand meer gegevens (bewijzen van aanwezigheid op de andere school bijvoorbeeld). Ook lees je tegenwoordig meer over artikel 41 van de Leerplichtwet, waarbij gekeken wordt naar passend onderwijs voor een kind dat tijdelijk niet op school les krijgt. De interpretatie van deze wet is wisselend, omdat je kunt lezen dat er bedoeld wordt dat een kind bijvoorbeeld een ochtend per week ergens anders is en niet zozeer een paar maanden afwezig is. Het is belangrijk deze wet goed te lezen om te zien of je er aanspraak op kan maken. Als je dit wilt, doe je dat samen met de school; de school houdt zorgplicht.

Waar vind ik info over onlinelessen?

De Wereldschool is een bekende, al geven zij niet echt online les. Je krijgt een lespakket mee en hebt op een aantal afgesproken momenten digitaal contact met een leerkracht van de wereldschool. Daarnaast zijn er initiatieven, zoals Les van Tes. In samenspraak met school stelt zo’n organisatie een onderwijsplan op. Voor zover bekend is er voor het basis- en middelbaar onderwijs nog geen complete digitale leeromgeving. Wel zijn er veel websites waar je werkbladen digitaal vindt of bijvoorbeeld (adaptieve) programma’s waar je met een account online werkt.

Wat zijn de mogelijkheden voor het volgen van onlinelessen?

Zowel Les van Tes als de Wereldschool biedt een onderwijsplan. Het verschil zit hem naast een prijsverschil vooral in het feit dat er met Les van Tes naar wordt gestreefd, je zo min mogelijk (letterlijke) bagage mee te geven. Les van Tes gaat ervan uit dat een kind gebruik mag blijven maken van de lesmethodes van school. Je kunt de boeken meenemen (of zelf aanschaffen), maar bij les van Tes gaat de voorkeur uit naar het inscannen van de boeken die nodig zijn.
Bij de Wereldschool krijg je in ieder geval het hele pakket boeken mee. Les van Tes stelt een op maat gemaakt programma voor je op. Wanneer gewenst in samenspraak met de school van je kind.

Onze oudste wordt in 2021 4 en dat willen we eigenlijk al bespreekbaar maken voor we een school kiezen. Is dat handig?

Ben je van plan om op reis te gaan in het eerste jaar dat je kind naar school gaat, dan is het wel handig om vast eens te informeren hoe de school hier in staat. Houd daarbij in je achterhoofd dat een kind pas vanaf 5 jaar leerplichtig is. Ga je op een later moment op reis, dan kun je je afvragen wat de toegevoegde waarde is om dit nu al bespreekbaar te maken. Tenzij je de keus van een school wil laten afhangen van hoe zij hierover denken.

Houd daarbij in je achterhoofd dat een kind pas vanaf 5 jaar leerplichtig is.

Er zijn zo veel factoren die meespelen, die kun je nu nog niet overzien. Naast algehele gezondheid en de mogelijkheid om weg te gaan kun je denken aan hoe je kind zich straks op school ontwikkelt, of er een bepaalde zorgbehoefte is met betrekking tot het onderwijs of hoe het op sociaal vlak gaat op school. Dit zijn ook factoren die (in)direct meespelen bij je keus of je op reis gaat en wanneer je dat wilt doen.

Hoe kun je voor langere tijd op reis met een leerplichtig kind?

Wanneer je voor een langere periode op reis wilt met je leerplichtige kind, zijn er veel stappen te doorlopen. De eerste stap zal zijn dat je het gesprek met school aangaat om je plannen kenbaar te maken. Vervolgstappen zijn afhankelijk van de leeftijd van je kinderen, op welk moment je weg wilt gaan en hoe lang. In het laatste geval kan namelijk meespelen dat jullie je uitschrijven, omdat je langer dan 8 maanden weg zult zijn. Of omdat je je uitschrijft omdat je met leerplicht te maken hebt. In het boek Tijdelijk vertrekken naar het buitenland, en dan? van Les van Tes vind je alle informatie die voorhanden is rond het proces van uitschrijven. Hier vind je informatie over leerplicht (het boek bevat ook het stappenplan), diverse (zorg)verzekeringen, kinderbijslag, AOW-opbouw, het verkopen of verhuren van je huis, wat er nodig is om uit te schrijven, maar ook hoe je je weer kunt inschrijven. Daarbij bevat het boek meerdere inspirerende interviews met gezinnen die je zijn voorgegaan. Ontzettend leuk om te lezen!

Zijn er succesverhalen zonder uitschrijving?

Ja, die zijn er wel. Ouders hebben samen met de school beroep gedaan op artikel 41. Ook zijn er gezinnen waarbij de leerplichtambtenaar afwezigheid gedoogd, omdat er een bepaalde (zorg)behoefte is bij het kind. Variërend van de gezondheid tot hoogbegaafdheid. Hier gaf een leerplichtambtenaar aan niet te handhaven. Het is wel goed om te weten dat dit een soort gedogen is, omdat het wettelijk gezien nog steeds niet mag. Dit hangt dus erg van de leerplichtambtenaar af die je treft.

Wat zijn de gevolgen wanneer je zonder toestemming vertrekt?

Wanneer je zonder toestemming van de leerplichtambtenaar vertrekt, kun je rekenen op een geldboete. De richtlijn voor ongeoorloofd schoolverzuim, gaat uit van zo’n € 100 per dag dat een kind van school wordt gehouden. Er geldt een maximum van € 600 per gezin voor een week en € 900 per gezin bij 2 weken. Bij herhaling van luxeverzuim worden de boetes hoger. In veel gevallen laat een simpele rekensom zien dat vliegtickets net buiten het hoogseizoen deze boetes kunnen dragen. Vergeet alleen niet dat je waarschijnlijk nog een ‘schoolleven’ vastzit aan de school van het kind.

Dit artikel (inclusief foto’s) is mede mogelijk gemaakt door expert Tessa van Travellingtheyoungones.nl, hier vind je ook meer informatie over Les van Tes. Nog meer lezen over vakanties buiten schoolvakanties? Lees dan ook ons andere artikel over dit onderwerp: Op vakantie buiten de schoolvakantie: de (on)mogelijkheden van de leerplicht